Лепшыя сярод роўных, жывое ўвасабленне народнай волі, носьбіты унікальных ведаў, наймудрэйшыя – традыцыя ў нашай (і не толькі нашай) краіны часта прыпісвае прадстаўнікам улады унікальныя якасці. Дэпутаты – не выключэнне. Многія амаль ідэалізуюць гэтых людзей таму, што не зусім дакладна ўяўляюць сутнасць іх працы.
Фактычна дэпутат – гэта супрацоўнік апарата кіравання. Ён адносіцца да заканадаўчай улады. Напэўна, калі правесці паралель з звычайным прадпрыемствам, то дэпутата можна параўнаць з інжынерам. Функцыя інжынера – распрацаваць праект. Такі праект, які спадабаецца заказчыку. А потым сачыць за яго пісьменнай рэалізацыяй.
У выпадку з дэпутатам у якасці заказчыка або наймальніка выступаюць выбаршчыкі. Менавіта яны надзяляюць дэпутата уладай, якая нішто іншае, як звычайны інструмент. І яны ж павінны мець магчымасць звольніць супрацоўніка і перадаць уладу-інструмент іншаму.
Ўспрыманне дэпутата як нешта большае, чым просты супрацоўнік дзяржаўнага апарату, грунтуецца на паданні, што гэтыя людзі валодаюць якімі-небудзь найрэдкімі ўменнямі. Але гэта – ілюзія. Адукацыю і навыкі большасці дэпутатаў вельмі фундаментальныя, аднак яны не больш выдатныя, чым адукацыю і вопыт добрага фізіка, мэдыка або любога іншага прафесіянала. Вельмі часта дэпутаты – звычайныя выпускнікі эканамічных ці юрыдычных факультэтаў.
Прыпісванне дэпутатам унікальных якасцяў мае адно вельмі цяжкае наступства. У людзей знікае навык крытычнага мыслення пры ацэнцы вынікаў працы выбраннікаў. Яны пачынаюць верыць любым тлумачэннях таго, чаму справы на давераным дэпутатам участку работы ідуць горш, чым хацелася б.
Наступны этап гэтага «захворвання» - страта звычкі ацэньваць кандыдатаў да выбараў. Людзі перастаюць шанаваць свой статус «наймальніка», ім пачынае здавацца, што дэпутаты – асобная каста, якая жыве па сваіх законах, і што паўплываць на яе ў прынцыпе немагчыма.
Далей – горш. Ўнутрана пагадзіўшыся з папярэднім сцвярджэннем, чалавек перастае адчуваць уласную ўзаемасувязь з самім дзяржавай. Улада пачынае ўспрымацца як дадзенасць, якую немагчыма ўплываць і з дзеяннямі якой можна толькі мірыцца.
У гэты момант грамадзянін ператвараецца ў падданага, а дэпутат становіцца адным з кіраўнікоў. Статус дэпутата канчаткова скажаецца. Гісторыя ведае нямала падобных прыкладаў. У межах амаль кожнага дыктатарскага рэжыму 20-га стагоддзя функцыянавалі парламенты і былі «дэпутаты».
Аб чым думае дэпутат ці Ён таксама чалавек
«Раніцай мажу бутэрброд - адразу думка: а як народ?» - гэтай цытатай з знакамітага сатырычнага твора Леаніда Філатава можна апісаць прадстаўлення большасці аб тым, якім павінен быць дэпутат. Але інтарэсы дэпутата не адрозніваюцца ад інтарэсаў любога наёмнага работніка. Ён хоча мець гарантыі працаўладкавання і максімальна магчымую аплату. І гэта – нармальна. Бо знайсці прафесіянала-альтруіста у звычайнай жыцця амаль немагчыма.
Разумнаму выбаршчыку не варта абурацца «эгаістычных» настроем выбранніка, а выкарыстоўваць яго. Не трэба саромецца наведваць прыёмную народнага дэпутата (а для пачатку, даведацца яе адрас), выкладаць існуючыя праблемы (але варта разумець межы паўнамоцтваў дэпутата), адлюстроўваць атрыманыя або неатрыманыя вынікі ў сацыяльных сетках. Таксама варта мець уяўленне аб магчымых кандыдатурах, якімі можна замяніць дадзенага дэпутата.
Дэпутат павінен пастаянна адчуваць, што яго перавыбранне залежыць ад таго, наколькі ім задаволеныя. Якасць улады - следства нашай гатоўнасці ўплываць на яе.
Такім чынам, падводзячы вынік, можна сказаць, што дэпутат – гэта не больш чым прафесійны наёмны супрацоўнік дзяржаўнага апарату. Тое ёсць частка механізму, які павінен падпарадкоўвацца грамадзянам.
