Трагедыя Кацярыны (па п'есе А. Н. Астроўскага «Навальніца»)
Кацярына – галоўная гераіня драматычнага твора А. М. Астроўскага «Навальніца». Яна – жонка Ціхана, і, адпаведна, нявестка яго маці – Кабанихи. Галоўны задума гэтай драмы – супрацьстаянне Кацярыны з «цёмным царствам», полчищем самадураў, грубіянаў і дэспатаў.
Высветліць прычыну канфлікту і трагічнасць канцоўкі драмы можна, даведаўшыся прадстаўлення галоўнай гераіні аб самой жыцця. У п'есе паказваюцца вытокі характару Кацярыны. Яна сама апавядае аб сваім дзяцінстве і юнацтве. Тут намаляваная дасканалая версія патрыярхальных узаемадзеянняў і ўсёй патрыярхальнай сферы. Кацярына жыла сваёй жыццём, была вольная ў сваіх дзеяннях. І такая свабода не супярэчыла векавым фарміраваннем замкнёнага быцця, быцця, складзенага толькі з хатніх прац.Ад розных путниц і богомолок, якіх было шмат у доме яе сям'і, яна наслухалася апавяданняў аб свеце, дзе чалавек не ставіць сябе супраць агульнага і па-за дадзенай супольнасці. У гэтым свеце няма гвалтоўных дзеянняў і прымусу. У Кацярыны сфармаваўся выразны маральны ідэал – ціхая сямейная гармонія ў рамках патрыярхату. Аднак дзяўчына жыве ў той час, калі дух такой маралі вычарпаўся. А асновамі тут сталі гвалт і загады.
Кацю выдалі замуж у маладым узросце. Яе лёс вызначыла яе ж сям'я. І для дзяўчыны такое здавалася цалкам нармальным справай. Яна з'яўляецца ў сям'і Кабановых. Яна гатова любіць і шанаваць свякроў. Пры гэтым чакае, што муж стане гаспадаром над ёй, а яшчэ будзе аберагаць і абараняць яе. Але Ціхан аказваецца слабым і не прыдатным для лідэрства ў патрыярхальнай сям'і.
Жыццё Кацярыны кардынальна змянілася. З вольнага, вясёлкавага свету яна трапляе ў свет, пранізаны хлуснёй і жорсткасцю. Яны шчыра хоча стаць чыстай і дасканалай.
Дзяўчына наведвае царкву, ужо не выпрабоўваючы мінуўшчыны захаплення. Яе рэлігійны настрой толькі ўзмацняецца па ступень развіцця яе душэўнай навальніцы. І дысбаланс паміж яе ўнутранымі перажываннямі і тым, што патрабуюць біблейскія запаведзі, не дазваляюць ёй маліцца з ранейшым захапленнем. Кацярыну перапаўняе трывога, не якая дае яе спакойна любавацца прыроднымі краявідамі. І яна вымушана цярпець і мроіць. Ёй ужо складана жыць сваімі думкамі, бо суровая рэальнасць вяртае яе ў свет зневажанняў і пакут.
Дзяўчына жыве ў абстаноўцы, якая змушае яе падманваць. Але Каця – не такая. Яна адчувае моцнае цяга да Барыса. Бо ён адрозніваецца ад усяго яе акружэння, а таксама дзяўчына востра мае патрэбу ў каханні. Гэтая патрэба не знайшла водгукаў у мужа. Таксама Кацярына смяротна стамілася ад манатоннай жыцця. Ад такога жыцця трэба было таіцца і зусім уцякаць. Але Каця пакорліва да яе вярталася. І ад гэтага ёй было вельмі гаротна. Каці не дае спакою яе грэх. І страх перад якая насоўваецца навальніцы становіцца ўсё мацней. І тады дзяўчына вырашаецца пакаяцца і прызнацца ва ўсім свайму мужу і яго маці.
У гэтым выпадку яе чакае лёс пакорлівай рабыні мужа і выканаўцы повелеваний свякрухі. Але характар дзяўчыны іншай. Яна не жадае такога лёсу, яна хоча адчуваць былое пачуццё свабоды. А калі ёй забараняюць быць вольнай, то ёй ужо нічога не трэба ў жыцці, ды і сама жыццё ёй ужо чужая. Дзяўчына вырашаецца на крайні крок – самагубства. Яе палохае думка, што гэта дзеянне – грэх. Каця больш нікога не вінаваціць, проста яе ўжо жыць не вмоготу. І ў апошнія імгненні ў яе ўяўленні мільгае ўвесь той бытавой кашмар. З яе хопіць!Яна больш не будзе падпарадкоўвацца бяздушнай свякрухі і жыць пад замком з мужам – анучай. Смерць – яе шлях да свабоды.
