Лекар – адна з самых старажытных прафесій. З старажытнасці заўсёды паважалі тых, што мог дапамагчы уціхамірыць боль і называлі іх лекарамі.
Асаблівае месца ў беларускай літаратуры займае вобраз доктара. А. П. Чэхаў у сваіх апавяданнях глыбока раскрывае гэтую тэму, якая вырабляе незгладжальнае ўражанне на пісьменніка. Узяць, да прыкладу, яго аповяд «Ионыч». Малады чалавек прыязджае ў губернскі горад з самымі высакароднымі памкненнямі. Спачатку ён падыходзіў да працы з усёй адказнасцю. Аднак з часам смага грошай пачынае губіць у ім чалавечыя якасці. Забытае жаданне дапамагаць людзям, ды і сам доўг лекара забыты. Мэтай доктара Старцава становяцца грошы.
Ёсць і іншы аповяд «Попрыгунья», у якім мы бачым зусім іншую карціну. Для героя апавядання – доктара Дымова важная не толькі навука, але і высакародны парыў выратаваць ўсіх. Ён пышны як доктар, але, на жаль, памірае ад заражэння, ратуючы хворага дзіцяці. Чэхаў сам быў лекарам і ўвасобіў вобраз самаадданага чалавека ў свой аповяд.
Велізарную ролю адыгралі медыкі у час Вялікай Айчыннай вайны. Лекары праводзілі аперацыі пад абстрэламі ворага, медсёстры, рызыкуючы сабой, выносілі параненых з поля бою. Мноства лекараў аддалі свае жыцці, а тыя, хто застаўся ў жывых, атрымалі дзяржаўныя ўзнагароды.
У многіх творах таго часу прасочваецца самаадданасць савецкага грамадзяніна і ратаваць пры любых абставінах. Такі эпізод можна знайсці ў аповядзе Шолахава «Лёс чалавека». Шафёр Андрэй Сакалоў вёз боепрыпасы на перадавую лінію і трапіў пад абстрэл. Ён страціў прытомнасць, а калі прыйшоў у сябе, апынуўся акружаны фашыстамі. Яны ўзялі яго ў палон і павезлі разам з іншымі на захад. Ён апынуўся ў паўразбуранай царквы з вывіхнуты рукой. У палоне разам з ім апынуўся лекар, які вправил Андрэю плячо і дапамагаў усім, хто быў паранены. У нечалавечых умовах ён працягваў дапамагаць палонным.
Подзвігі лекараў апісаны ў кнізе Б. Алейніка «Помнік у Кабуле». Працуючы ў Афганістане, у найцяжкіх умовах, савецкія медыкі, ратуючы салдат, аддавалі часам ім сваё жыццё. У мірны час ім прыходзяць лісты ад былых салдат са словамі падзякі.
Усе тонкасці і складанасці такой прафесіі як лекар, апісаны ў кнізе хірурга і пісьменніка Н. М. Амосава «Думкі і сэрцы». Ён змог вярнуць да жыцця мноства людзей, правёўшы каля 4000 аперацый падчас Вялікай Айчыннай вайны.
Вядома ж, доктара не заўсёды адчуваюць радасць перамогі. Медыцына не можа ўсіх выратаваць. Часам нават самы дасведчаны лекар аказваецца бяссільным.
Імкненне дапамагаць людзям, самааддача, велікадушнасць – галоўныя якасці, якімі павінен валодаць кожны лекар, пранёсся іх праз усё сваё жыццё.
