Вайна - жудаснае час. Гэта сапраўднае бедства для людзей. Самымі ўразлівымі ў гэты перыяд аказваюцца дзеці. Іх дзяцінства беспаваротна сыходзіць, пакідаючы наўзамен смутак, пакуты і патрэбу. Многія губляюць блізкіх і тады неакрэплыя дзіцячыя душы на векі калечацца ў жалезных цісках бойні. Іншыя гінуць самі і тады Радзіма губляе сваіх сыноў і дачок, якія маглі б вырасці смелымі і высакароднымі яе грамадзянамі.
Грамадзянская вайна, якая здарылася пасля рэвалюцыі 17-га, стала суровым выпрабаваннем для разваленай краіны, прывяла дзяцей да галечы і беспризорничеству. Голад штурхаў многіх да крадзяжоў і забойстваў. Мужчынскае насельніцтва ваявала на франтах, і прадастаўленыя сабе дзеці ператварыліся ў оборвышей без роду і племені. Яны на сабе изведали нягоды патрэбы і адзіноты.
Вялікая Айчынная Вайна сталёвым катком праехалася па юным чалавечкам. Дакладна і сапраўды пра гэта распавядаецца ў аповесці А. Прыстаўкіна пад назвай "Начавала хмарка залатая". Гэта твор успрымаецца вельмі цяжка, нават сляза наворачивается на вочы. Аўтар знаёміць чытачоў з асобнымі ребячьими лёсамі, перакручанымі вайной, безбацькоўствам і пазбаўленнямі. Дзіцячы прытулак вымушана перавозяць з Падмаскоўя на далёкі Каўказ. Сірот чакаюць неймаверныя выпрабаванні, якія не змог бы вытрымаць нават дарослы. Нічога новага дзеці не знаходзяць і ў Гудэрмесе - голад і безнадзейнасць дасягаюць іх і тут. Азвярэлыя чачэнцы знішчаюць дзіцячы дом, і пакутлівая смерць спасцігае аднаго з братоў-двайнят. Іншы брат выносіць яго мёртвае цела і імкнецца павезці з "гэтага праклятага Каўказа". Яго яшчэ не памацнеўшай розум не можа змірыцца з забойствам брата і ён лічыць яго жывым. Чытаючы гэта апавяданне хочацца выгукнуць: "За што вайна так паступіла з гэтымі безабароннымі хлопцамі?".
Змрочных ілюстрацый дзіцячай жыцця падчас ваенных дзеянняў можна прывесці вялікае мноства. Узгадваюцца спецыяльна ўладкаваныя нацыстамі канцэнтрацыйныя лагеры для дзяцей, дзе фашысцкія "навукоўцы" праводзілі над імі бесчалавечыя досведы. Не паддаюцца розуму мукі, якія перепали бедным вязняў у засценках гестапа. Выжылыя юныя героі з гадамі не забыліся тых выпрабаванняў і пранеслі ўспаміны праз усю наступную жыццё. Аб загінулых распавялі відавочцы, каб наступныя пакаленні ведалі аб злачынных зверствы прыгнятальнікаў і не дапусцілі тых падзей, якія чалавецтву зусім не патрэбныя.
