Празвінеў званок, і ў школе стала ціха. Вучні разышліся па сваім класным кабінетах, пачаўся ўрок. У рэкрэацыях прыбіральшчыцы мылі падлогу, паволі перастаўляючы вядро з вадой. А па калідорах зрэдку праходзілі настаўнікі, свабодныя на дадзены момант ад урокаў.
У пятым «А» класе праходзіў урок матэматыкі. Хлопцы вырашалі заданні, дасланыя з Гарадскога Аддзела Адукацыі, гэта была четвертная кантрольная праца. Заданні былі падзеленыя на два варыянты. У класе было напружана ціха. Настаўніца Валянціна Міхайлаўна хадзіла паміж радамі сталоў і глядзела ў сшыткі хлопцаў, зрэдку робячы каму-небудзь заўвагі. Час ўрока непрыкметна падыходзіла да канца.
Сяргей Лаўроў ўжо вырашыў два заданні, а трэцяе ў яго ніяк не выходзіла. Ён паглядзеў на сваю суседку Алену Елунину, зазірнуў да яе ў сшытак. У іх былі розныя варыянты, і Сяргей заўважыў, што Алена ўжо вырашыла ўсе тры заданні. Ён ціхенька штурхнуў яе пад сталом нагой. Алена паглядзела на яго, і Сяргей вачыма паказаў ёй на сваё трэцяе заданне.
- Дапамажы,- ціха папрасіў Сяргей.
Алёна, моўчкі, адмоўна паматала галавой. Тады Сяргей штурхнуў Алену локцем у бок.
- Пашкадуеш,- зноў ціха сказаў ён.
- Думай сам,- адказала Алёна.
- Што там за нарада : Лаўроў, Елунина? Кожны мае зносіны толькі са сваёй тетрадкой, зразумела? Хто ўжо скончыў усе вырашаць, кладзіце сшыткі да мяне на стол,- сказала Валянціна Міхайлаўна.
Алена ўстала і аднесла свой сшытак на стол Валянціны Міхайлаўны.
Сяргей, як яму здавалася, непрыкметна штурхнуў у спіну які сядзіць наперадзе Максіма. Але толькі Максім павярнуў галаву назад, як Валянціна Міхайлаўна адразу зрэагавала.
- Лаўроў, супакойся і нікога не чапай. Нясі мне сваю сшытак.
Сяргей цяжка ўздыхнуў і, апусціўшы галаву, панёс сваю сшытак на настаўніцкі стол. Неўзабаве зазваніў званок з урока. На перапынку да Сяргея падыйшлі яго сябры: Глеб і Жэня.
- Што Сярога, што-то не вырашыў?- спытаў Жэня.
- Так, адно, трэцяе заданне.
- Я з ім таксама папоркаўся, але потым зразумеў, як яго трэба вырашыць. Калі б ты сядзеў дзе-небудзь побач са мной, я б абавязкова даў табе спісаць, мы ж на адным варыянце з табой. Толькі я на першым шэрагу сяджу, а ты на трэцім.
- А я наогул на іншым варыянце сяджу,- сказаў Глеб, - я ўсё вырашыў.
- Гэта ўсё Елунина, не захацела мне дапамагчы. А так бы я таксама ўсё вырашыў. Ну, мы сёння ёй пакажам, праўда, хлопцы?
- А што мы з ім зробім?- спытаў Глеб.
- У снег макнем.
- Гэта можна. Але яна не адна ж дадому ходзіць, а з Динкой.
- Значыць, абодвух макнем. Зробім з іх снягурак.
Хлопцы засмяяліся.
Утрох яны сябравалі з першага класа. Жылі яны ў адным доме. Так, што ўсе вакацыі яны праводзілі разам. Хадзілі купацца на рэчку, удили рыбу, гулялі ў дваровай футбольнай камандзе.
Усюды яны былі разам. Ва ўсім стараліся адзін аднаму дапамагаць. Асабліва, калі справа даходзіла да бойкі з кім-небудзь. Наогул іншыя хлопцы, стараліся з імі не ўвязвацца ні ў якія канфлікты. Пабойваліся Глеба, хоць сам па сабе Глеб быў вельмі ураўнаважаным і спакойным хлопчыкам. Але ўсе справа ў тым, што Глеб з першага класа хадзіў у спартыўную секцыю па барацьбе самба, дзе трэнерам быў яго бацька. Таму ва ўсіх гэтай калатнечы Глеб заўсёды выходзіў пераможцам.
І ўсё-ткі дробныя сутычкі з іншымі хлопцамі здараліся. Часцей за ўсё па віне задиристого Сяргея. Сваёй, як ім здавалася, мужчынскі сяброўствам хлопцы вельмі ганарыліся. Яны нават мелі дэвіз, як у мушкецёраў: адзін за ўсіх і ўсе за аднаго.
Да дзяўчат хлопцы ставіліся паблажліва. Хіба дзяўчынкі могуць так сябраваць, як яны. Дзяўчынкі могуць толькі шушукаться адзін з адным, пляткарыць, ды ябиднячить, а ўжо калі справа да чагосьці сур'ёзнага дойдзе, то адразу ў слёзы. Вось ужо што яны любяць, так гэта па нагоды і без нагоды раўці. Вось такія яны, гэтыя дзяўчынкі.
Пасля ўрокаў Алена разам з Дзінай выйшлі з школы. І толькі яны завярнулі за вугал школы, як на іх абрынуўся цэлы шквал снежак. Гэта Сяргей, Жэня і Глеб загадзя наготовив снежак, закідвалі імі дзяўчынак. Алёна і Дзіна ад нечаканасці завішчалі і бягом пабеглі праз спартыўную пляцоўку, спрабуючы ўцячы ад надыходзячых хлапчукоў. Але не тут-то было. Хлапчукі дагналі іх на спартыўнай пляцоўцы. Глеб дагнаў Дзіну, схапіў яе за плечы і развярнуў да сябе тварам. Дзіна спалохана глядзела на яго. Глеб штурхнуў Дзіну, і яна ўпала ў гурбу. Ён, не даўшы Дзіне падняцца, пачаў закідваць яе снегам.Тым часам Сяргей дагнаў Алену і з усяго разбегу з сілай піхнуў яе ў спіну.
Алёна, дабегшы да спартыўнай лаўкі, спатыкнулася аб яе і, выставіўшы наперад рукі, звалілася на ўтрамбаваную сцежку. Зваліўшыся, яна гучна ўскрыкнула. Калі Сяргей падбег да Алены, яна працягвала нерухома ляжаць. Убачыўшы ўсё гэта, Глеб разам з Жэняй падбег да Алены. Праз нейкі час Алена паварушылася, і стала павольна падымацца на ногі. На лбе ў яе была вялікая драпіна. Левай рукой яна беражліва падтрымлівала правую руку. Калі яна падняла вочы , то хлапчукі ўбачылі, што яна не плача, а слёзы проста застылі ў яе вачах. Падышла Дзіна.Яна страсянулася ад снегу, потым пачала абтрэсваць Алену. Але Алена спыніла яе:
- Не трэба, балюча вельмі. Пойдзем дадому. У мяне моцна баліць рука.
Дзіна ўзяла свой партфель, падхапіла партфель Алены, і яны павольна пайшлі да дому Алёны.
- Усё,- сказаў Сяргей,- цяпер пачне скардзіцца маме з татам, а то яшчэ здагадаецца і Валянціне Міхайлаўне. Ведаем мы гэтых дзяўчынак. Трошкі стукнулася і ўжо ўсё, трагедыя. Балюча ёй бачыце.
Глеб і Жэня прамаўчалі. Настрой ва ўсіх траіх сапсавалася. Адзін Сяргей яшчэ казырыўся. Так, маўляў, ёй і трэба. У наступны раз разумней будзе. Ісці нікуды не хацелася, і яны яшчэ крыху пастаяўшы на спартыўнай пляцоўцы, разышліся па дамах.
На наступны дзень Алена не прыйшла ў школу. Не было яе і на трэці дзень, і на працягу ўсяго тыдня. Хлапчукоў ніхто ні аб чым не пытаўся, як быццам нічога і не было. Дзяўчынкі пыталіся Дзіну, чаму Алёна не ходзіць у школу. Дзіна сказала, што Алёна паслізнулася і ўпала, зламаўшы правую руку.
А ў канцы тыдня Валянціна Міхайлаўна абвясціла, што пасля ўрокаў будзе класны гадзіну. На класным гадзіне Валянціна Міхайлаўна раптам загаварыла пра сяброўства, пра узаемадапамогі, пра таварыскім дачыненні адзін да аднаго.
- У нашым класе здарылася надзвычайнае ЗДАРЭННЕ,- сказала Валянціна Міхайлаўна,- аказваецца, Алена Елунина не сама паслізнулася і ўпала, зламаўшы руку. Хто-небудзь з нашых хлопцаў штурхнуў яе ў спіну, і яна, спатыкнуўшыся аб лаўку, звалілася. Я даведалася пра гэта зусім выпадкова. Ад хлопцаў з іншага класа. Я, як і бацькі Алены думала, што яна сама ўпала. А аказваецца, ёй дапамаглі ўпасці. І гэта зрабілі хлопцы з нашага класа. Акрамя пералому рукі ў Алёны яшчэ і невялікае страсенне мозгу. Хто-небудзь у класе ведае, хто штурхнуў Алену?
У класе павісла цішыня.
- Можа той, хто гэта зрабіў сам ўстане і прызнаецца або смеласці не хапае?
Глеб павольна ўстаў і сказаў:
- Я.
- А хто яшчэ з табой быў?
- Я,- устаючы, сказаў Жэня.
- Вы ўдваіх там былі?
У класе зноў стала ціха. Сяргей, апусціўшы галаву, працягваў сядзець за сталом.
- Ну, добра, тады хто з вас штурхнуў Алену?
Глеб павярнуўся ў бок Сяргея і, бачачы, што той не ўстае, сказаў:
- Я штурхнуў.
Дзіна хацела што-то запярэчыць, але паглядзеўшы на Глеба, прамаўчала.
- Дзіна, Гафарава, ты што-то хочаш дадаць?- спытала Валянціна Міхайлаўна.
- Няма. Нічога,- ціха адказала Дзіна.
- Так, Глеб, каб у панядзелак у школу з бацькамі прыйшоў. Ты зразумеў?
- Зразумеў.
Пасля класнага гадзіны ўжо на вуліцы Жэня падышоў да юнака, што стаяў каля школы Сяргею і спытаў:
- Чаму ты не ўстаў? Чаму не прызнаўся, што гэта ты Алену штурхнуў. Цяпер за цябе павінен Глеб адказваць?! Ты, што збаяўся?
- Нічога я не збаяўся. Проста, калі я прызнаюся, бацька ні за што не купіць мне ноўтбук, і на вуліцу не будзе пускаць.
У гэты час са школы выйшаў Глеб. Яго яшчэ выклікалі да завуча па выхаваўчай працы. Убачыўшы, хлопцаў ён падышоў да іх.
- Глеб, ты не падумай, я не збаяўся,- хутка загаварыў Сяргей,- я ўжо Жэньцы сказаў, чаму я не ўстаў.
- Ну не ўстаў, так і не ўстаў. Што аб гэтым казаць. Нічога тлумачыць мне не трэба, ты лепш сам сабе растлумач, чаму ты не ўстаў. А мне і так усё ясна. Добра, Жень, пайшлі дадому.
- Яму проста ноўтбук даражэй нашай дружбы,- сказаў Жэня.
І яны ўдваіх Глеб і Жэня пайшлі дадому, а Сяргей, гледзячы ім услед, застаўся стаяць на школьным двары.
Праз дзесяць дзён у панядзелак Алёна прыйшла ў школу. Дзіна несла яе партфель. Правая рука ў Алены была ў гіпсе. Дзіна дапамагла Мне распрануцца ў распранальні, і разам яны пайшлі ў клас. Алена хацела сама расшпіліць партфель і дастаць падручнік і сшытак, але ў яе гэта дрэнна атрымлівалася. Тады Дзіна, падрыхтаваўшыся сама да ўроку, пайшла, дапамагаць Мне.
Аказваецца, усе гэтыя дні Дзіна кожны дзень хадзіла да Алены дадому, і яны разам рабілі хатнія заданні. Дзіна тлумачыла Алене новыя тэмы па матэматыцы і рускай мове, каб Алена не адстала ад вучобы. Па астатніх прадметах Алёна займалася самастойна. Алёна з цяжкасцю навучылася пісаць левай рукой.
У панядзелак Сяргей стаяў на першым паверсе, і бачыў, як прыйшла Алена. Затым прыйшоў Глеб разам з бацькам. Сяргей схаваўся, каб Глеб яго не заўважыў. Глеб з бацькам засталіся стаяць на першым паверсе, відавочна, кагосьці чакаючы. Праз некаторы час да іх падышла, завуч па выхаваўчай рабоце, і яны ўсе разам пайшлі ў кабінет да дырэктара. Пастаяўшы трохі ў сваім сховішчы, Сяргей пайшоў на другі паверх і падышоў да настаўніцкай. Пастаяўшы трохі, ён нерашуча пастукаў у дзверы.
- Заходзьце!- адказалі з кабінета.
Сяргей прасунуў галаву ў настаўніцкую пакой, шукаючы вачыма Валянціну Міхайлаўну. Валянціна Міхайлаўна заўважыўшы Сяргея, спытала:
- Лаўроў, ты да мяне?
- Ды.
- Пачакай, я зараз выйду.
Валянціна Міхайлаўна выйшла з настаўніцкай, зачыніўшы за сабой дзверы.
- Што-небудзь здарылася, Сярожа?- з трывогай спытала яна.
- Так, здарылася. Прыйшоў бацька Глеба Міронава і яго разам з Глебам павялі да дырэктара. А не трэба яго да дырэктара, таму што Глеб не вінаваты. Гэта я штурхнуў Алену.
- Чаму ж ты адразу на класным гадзіне аб гэтым не сказаў, спалохаўся?
- Так, я спалохаўся. А мы ж сябры з Глебам, вось ён мяне і выхоўвае.
- Чаму ж ты ўсё-такі вырашыў прызнацца, хай не адразу, а цяпер?
- Мне сорамна, што я збаяўся.
- Добра. Мы зараз разам з табой пойдзем да дырэктара, і ты там усё сам распавядзеш пры Глебе і яго бацьку. Згодны?
- Згодны.
Валянціна Міхайлаўна разам з Сяргеем пайшла да дырэктара. Калі яны зайшлі ў кабінет дырэктара, то ўбачылі, што Глеб стаіць пасярэдзіне пакоя, а завуч распавядае пра тое, што ён нарабіў. Валянціна Міхайлаўна папрасіла прабачэння і сказала:
- Мы вось тут прыйшлі ўнесці некаторую яснасць ва ўсёй гэтай гісторыі. Аказваецца, Глеб ні ў чым не вінаваты. Пра гэта мне толькі, што распавёў Сяргей Лаўроў. Гэта Сяргей штурхнуў Алену, пасля чаго яна зламала руку. Проста Сярожы не хапіла смеласці прызнацца пра гэта на класным гадзіне. Але зараз ён пра гэта вельмі моцна шкадуе. Яны ж сябры і Сяргею вельмі сорамна перад сваім сябрам за сваю баязлівасць.
Сяргей стаяў, моўчкі, нізка апусціўшы галаву, а з вачэй яго каціліся ціхія слёзы.
Дырэктар устаў са свайго месца.
- Ах, вось яно што! Ну, што ж гэта пахвальна, што Сярожа знайшоў у сабе сілы і прызнаўся ў зробленым. Гэта кажа аб тым, што сумленне перамагла страх, і Сяргей стаў на правільны шлях, шлях прызнання сваіх правін. Глеб жа, выгораживая аднаго, ледзь сам сабе не нашкодзіў і, толькі дзякуючы прызнанню Сяргея, не апынуўся пакараным. Але зразумей Глеб, выгораживая аднаго, ты тым самым правакуеш яго на наступны правіну. Бо за гэты правіну ён не панёс ніякага пакарання. Атрымліваецца, ты яго выручаешь, а ён цябе падстаўляе. А гэта ўжо не сапраўдная дружба.Добра, што Сяргей знайшоў у сабе сілы і прызнаўся ў сваёй віне, а калі б ён гэтага не зрабіў? Падумайце над гэтым хлопцы. Я не буду нікога караць. Але вы павінны пайсці да канца ў гэтай гісторыі і папрасіць прабачэння ў Алёны. У мяне ўсё, усё вольныя. Да пабачэння.
Празвінеў школьны званок, і Валянціна Міхайлаўна сказала:
- Хлопцы, ідзіце на ўрок.
Глеб і Сяргей выйшлі з кабінета дырэктара. У калідоры іх чакаў Жэня. Ён здзіўлена паглядзеў на Сяргея.
- Потым усё патлумачым,- сказаў яму Глеб, і яны ўтрох пабеглі на ўрок.
А ў кабінеце дырэктара працягваўся размова.
- Вы прабачце нас Вадзім Сяргеевіч, што мы да канца не разабраліся ў гэтай сітуацыі і вырашылі, што вінаваты ваш Глеб,- звяртаючыся да айца Глеба, сказала Валянціна Міхайлаўна.
- Але ж ён у гэтым сам прызнаўся. Так, што частка віны яго таксама ёсць. Можа так і правяраецца дружба сапраўдная яна ці няма,- адказаў Вадзім Сяргеевіч.
- Можа вы і маеце рацыю. А якія дзяўчаты. Ні адна, ні аб чым нікому не сказалі. Вось партызанкі,- сказаў дырэктар, - Валянціна Міхайлаўна, вы пагаворыце з бацькамі Алены, растлумачце ім усё.
- Добра, Васіль Пятровіч, пагавару.
У канцы урокаў Глеб падышоў да Алены і спытаў:
- Можна я табе дапамагу данесці партфель дадому?
- Можна,- адказала Алена,- толькі больш у нас снег не піхайце.
- Не, што ты не будзем. Ты прабач нас Алёна, мы не хацелі, каб так усё выйшла.
- Я табе веру Глеб.
Глеб узяў партфель Алены і сказаў падышла Дзіне:
- Цяпер я буду вашым провожатым, ты не супраць?
- Не, я не супраць. Я нават за. Тады і раніцай заходзь за партфелем.
- Добра, мне не цяжка.
Са школы яны ішлі ўпяцёх. Глеб з двума партфелямі, Сяргей і Жэня наперадзе, а за імі ішлі Алена і Дзіна. Жэня сказаў хлопцам:
- А дзяўчынкі яны таксама нічога, могуць захоўваць таямніцы.
- І сябраваць таксама, аказваецца, могуць,- дадаў Сяргей.
- І не плаксы зусім, і не ябеда,- падсумаваў Глеб.
Правёўшы дзяўчат, хлопцы пайшлі дадому. Па дарозе Сяргей спытаў:
- Хлопцы, а як жа цяпер наша сяброўства скончылася ці што?
- Чаму скончылася , працягваецца. Толькі давайце больш адзін аднаго не падстаўляць, нават за ноўтбукі,- сур'ёзна сказаў Глеб.
- Значыць, як па-старому: адзін за ўсіх і ўсе за аднаго!- ускрыкнуў Жэня.
І хлопцы адгукнуліся:
- Адзін за ўсіх і ўсе за аднаго!
|
