Засьцярога прыгоннага права ў камедыі Д. И. Фонвизина "Недалетак"
У васемнаццатым стагоддзі ў Расіі яшчэ быў світанак прыгону. Гэта рабства унижало чалавечыя каштоўнасці і жыцця. Сяляне не лічыліся паўнавартаснымі людзьмі - памешчыкі мелі права прадаваць іх, прымушаць рабіць самую брудную працу. Наш народ пакутаваў ад несправядлівасці і голаду.
Менавіта ў гэты перыяд з'яўляліся многія незадаволеныя тым, што адбываецца пісьменнікі. Адным з іх і быў Дзяніс Іванавіч Фанвізін. Ён праявіў асаблівую смеласць і шырату поглядаў падчас напісання сваёй камедыі пад назвай "Недалетак". Уся дзяржаўная палітыка Расіі ў той час будавалася на прыгонным праве. Тут трэба заўважыць, што ў агульным правы мелі толькі тыя, хто быў ва ўладзе, валодаў землямі і сялянамі. Усе астатнія людзі проста не мелі ніякага права. Яны з'яўляліся ўласнасцю гаспадароў і не маглі нават і кроку зрабіць без дазволу.Аўтар здолеў вельмі тонка выкрыць заганы некаторых прыгоннікаў. Сярод іх былі Скотинин і Прасцякоў. Фанвізін паказаў трываласць ладу, пры якім лёс і жыццё чалавека цалкам залежаць ад самавольства яго ўладальніка. Яго памешчыкі паказаны ва ўсім колеры: улада і грошы раскладаюць іх маральныя асновы.
Імёны самадураў-памешчыкаў таксама падабраныя зусім не выпадкова - Скотинин і Прасцякоў. Аўтар пастаянна параўноўвае іх са свіннямі. Нават асобы ён называе "лычом". Скотинин ўвесь час згадвае сваіх любімых свіней. А Прасцякоў "ўжо такою рохлею нарадзіўся". Крепостники зусім страцілі страх. Аўтар неадназначна піша "свінні на галаву вышэй за кожнага". Гэта кажа пра ганебны паводзінах, невуцтве і неадукаванасці кіруючага клана. Прасцякоў пастаянна лаецца: "А ты, быдла, падыдзі сюды", "шэльма", "сабачая ты дачка", "твая кепская харя". Зусім недалёка ад бацькі пайшоў і яго сын Митрофанушка.Ён таксама дазваляе сабе недаравальна мець зносіны з навакольнымі: "старая хрычовка", "гарнізонная пацук".
Памешчыкі нават і на міліметр не саромеюцца сваёй грубасці і нявыхаванасці. Нават свае страты яны маюць намер ліквідаваць за чужы кошт: "Спушчу з сваіх жа сялян, так і канцы ў ваду". Прасцякоў ўжо здолеў заўважыць: "З таго часу, як усё, што ў сялян ні было, мы адабралі, нічога ўжо сабраць не можам. Такая бяда!"
У дадзенай камедыі знайшла сваё адлюстраванне ідэя аб асвечаным і справядлівым манарха, якому было б пад сілу вызваліць сялян. Ды вось толькі ўсякія скотинины не дазваляюць яму гэта зрабіць. Аўтар хацеў абудзіць сумленне ва ўрадзе таго часу.
