Прыгожая і разнастайная прырода нашага роднага беларускага краю. Як прыемна шпацыраваць па лясной ўскрайку, ўдыхаць непаўторныя водары лесу, прыслухоўвацца да яго голасу, назіраць за жыццём яго насельнікаў! Бо лес не маўчыць. Ён жыве сваёй дзіўнай таямніцай жыццём. Каб зразумець прыроду трэба навучыцца бачыць і прыслухоўвацца. Глядзець і бачыць - гэта не тое самае. Калі проста глядзець, то прырода будзе здавацца бязладным наборам розных звяроў, птушак, дрэў, траў, імхоў і лішайнікаў, без якіх можна і абысціся. Калі ж навучыцца бачыць, лясы і лугі самі апынуцца домам, нашым агульным прасторным, светлым домам, а жывёлы – добрымі суседзямі, без якіх абысціся ніяк нельга. І любы кусцік, любы ліст, любое нават самае непрыкметнае на першы погляд, жывая істота апынецца прыгожым і незвычайным. І адразу ж адкрыецца свет разнастайнасці лясных гукаў і фарбаў: напрыклад, прабяжыць, шолах сухім леташнім лісцем, рудая прыгажуня бялку, засмучана загудзіць які трапіў у павуцінне чмель, мільгане сярод галін сварлівая і паспешлівая сойка, хіснецца на ветры і разляціцца Белы дзьмухавец.
Многія расліны і жывёлы, якія сустракаліся часта, цяпер сталі рэдкімі. Амаль усе яны знікаюць па віне чалавека. І іх усіх унеслі ў Чырвоную кнігу. У яе заносяцца дадзеныя аб раслінах і жывёл, якія маюць патрэбу ў апецы і абароне чалавека. Першае выданне Чырвонай кнігі Беларусі было прынята ў 1981 годзе. У той час на яе старонкі патрапіла 80 відаў жывёл і 85 рэдкіх знікаючых раслін. Другое выданне выйшла ў 1993 годзе і ўключала ўжо 182 віды жывёл і 180 відаў раслін, 17 відаў грыбоў і лішайнікаў. У 2004 годзе, у трэцім выданні Чырвонай кнігі Беларусі, колькасць жывёл і раслін, якія знаходзяцца пад пагрозай знікнення, засталася ранейшай.
Для захавання і абароны знікаючых відаў ва ўсіх краінах арганізуюцца запаведнікі і заказнікі. На захадзе Беларусі, на мяжы з Польшчай размешчаны запаведнік Белавежская пушча-участак першароднага лесу, нязменны чалавекам. Хто ж не чуў пра велічных, амаль першабытных лясах Белавежскай пушчы, пра магутнага Белавежскага зубра! Сюды едуць людзі з усіх канцоў свету, каб убачыць на свае вочы непаўторную прыгажосць некранутай прыроды, прыхіліцца перад яе вялікай гармоніяй. Гасцінна сустракае пушча сотні гасцей і адкрывае ім свае скарбы. Белавежская пушча-гэта найбольш буйны астатак рэліктавага першабытнага лесу Еўропы. Асноўнае месцапражыванні і рассялення зубра. Пушча і зубр паняцці не падзельныя. Паляванне на іх забаронена, звяры занесены ў Чырвоную кнігу.
А ў таямнічай глыбіні пушчы стаяць сведкі яе гісторыі-дубы-волаты. Узрост самых шаноўных з іх сямсот з лішнім гадоў. Змрочныя пакрытыя лішайнікамі елі тут чаргуюцца са сьпелымі барамі-чарнічнікамі. Паўночным каларытам дзе-нідзе проблеснут рэдзенькія хвойкі, палонніцы верхавых балот. Пушча-вялікая сіла, у ёй як у люстэрку, чалавек можа нечакана бачыць і разумець уласную прыроду. Белавежская пушча зачаравала і натхніла рускага мастака Шышкіна, які пасля яе наведвання напісаў цэлую серыю карцін, напрыклад, «ссечаны дуб», «буралом», «у Белавежскай пушчы» і «карабельны Гай».
Мы жыхары мегаполіса асабліва адчуваем усю прыгажосць, свежасць прыроды. Я люблю ездзіць на дачу. Дачны кааператыў размешчаны ў маляўнічым месцы сярод вялікага лесу. Мне падабаецца катацца па гэтых маляўнічых сцежках на ровары. Чаго толькі варта лясное паветра, прасякнуты водарам ігліцы! Які вялікі зарад бадзёрасці, свежасці, аптымізму дораць гэтыя лясныя прагулкі!
А якое задавальненне сустрэць світанак ля возера! Прыемна адчуваць гэтую ранішнюю свежасць, цішыню і прахалоду. Усё вакол як быццам ўтоена пад светлай маскай спакою. Люблю глядзець, як сонца паступова падымаецца з-за лесу, як пачынаецца раніца. Сонечнае святло, рассеяны лістотай, прабіваецца скрозь смугу туману, які клубіцца над вадой. Роўнядзь возера іскрыцца ад прамянёў ўзыходзячага сонца, па ёй бяжыць залацістая рабізна. Паступова прырода напаўняецца жыццём. Прачынаюцца Птушкі, апавяшчаюць сваімі разнагалосымі пошчакамі аб пачатку новага дня. На траве і павуцінках Брыльянтавай россыпам блішчыць раса. Сагрэўшыся прамянямі ранішняга сонца, над воднай роўняддзю маленькімі верталётамі праносяцца хуткія Стракозы. Хочацца зваліцца ў мокрую траву і ўдыхаць свежасць новай раніцы.
Яшчэ нейкіх паўгадзіны і жыццё закіпіць. Пачуюцца галасы людзей, смех дзяцей, якія выйшлі на двор, каб адчуць цяпло і ласку сонца шум рэдкіх машын, якія праязджаюць за лесам. Пачнецца звычайная мітусня, спешка... А сонца тым часам канчаткова ўстала. Паступова лес ахуталі духата і летняя спякота. І я з новымі сіламі вяртаюся ў сваё паўсядзённае жыццё, да звычайных спраў. І дзеля таго, каб убачыць гэта зачараванне прыроды і пачуць яго голас варта адмовіцца ад салодкага ранішняга сну.
Людзям ва ўсе часы былі патрэбныя для жыцця дары прыроды і яе заступніцтва. На працягу стагоддзяў людзі бралі ў яе ўсё, нічога не шкадуючы, не задумваючыся аб наступствах. А бо прыродзе таксама бывае дрэнна! Нямала жывёл і раслін ужо знікла з твару зямлі, а многія іншыя вось-вось знікнуць. Замест лясоў у некаторых месцах замест маляўнічых лясоў і палёў па віне людзей утварыліся пустыні, а замест чыстых рэк пацяклі мутныя патокі, ваду ў якіх нельга піць, у якіх небяспечна купацца. Нават на лясных ўзлесках становіцца менш выдатных матылькоў, вытанчаных стракоз, яркіх кветак. Затое ўсё больш становіцца смецця, вогнішчаў, паламаных дрэў. Людзі павінны любіць і паважаць прыроду, бо яна – падмурак, аснова жыцця чалавека.
| 
