Час не стаіць на месцы, яно нястомна рухаецца наперад. Менавіта яно сцірае з памяці нязначныя падзеі, тым самым, вызваляючы месца для іншых, больш важных і маштабных. Але ёсць сярод усіх гэтых падзей і такія, над якімі не ўладная нават сіла часу. Такім падзеяй з'яўляецца Вялікая Айчынная вайна. Занадта дарагой цаной абышлася яна нашаму народу, каб агонь яе ўспамінаў маглі прыглушыць гады. І тыя, хто нарадзіўся і вырас у мірны час, хто ведае пра вайну толькі па кінафільмах, кнігах ды ўспамінах ветэранаў, павінны памятаць. Таму што гэта таксама нятленныя старонкі нашай гісторыі.
У Вялікай Айчыннай вайны нямала сведак. Гэта людзі, у чыіх сэрцах агнём і распаленым металам яна пакінула свой след. Людзі, якія прайшлі скрозь яе бязлітасны агонь, выжылі. Людзі, якім ёсць што расказаць аб тых падзеях. А яшчэ ёсць «нямыя сведкі»: лісты і фотаздымкі з фронту, дома, вуліцы. Такім нямым сведкам з'яўляецца Брэсцкая крэпасць – сімвал мужнасці, адвагі, стойкасці, патрыятызму, гераізму, сімвал пачатку вайны.
Некалькі гадоў таму я пабывала ў Брэсцкай крэпасці. Пазірала на паўразбураныя сцены з чырвонага цэглы – і сэрца пачынала біцца мацней. У гэтых сценах – цэлая гісторыя чалавечага мужнасці і адвагі, памяць, і гэтыя сцены не маўчаць, яны распавядаюць сваю гісторыю, якую немагчыма забыцца. Яны быццам моўчкі заклікаюць спыніцца, прыслухацца, успомніць тыя рокавыя падзеі.
Бязважкай хваляй тычыцца душы ціхі голас крэпасці, быццам прыадчыняе перада мной вароты сваёй трагічнай гісторыі.
Мне ярка прадставілася карціна тых падзей, якія адбыліся 22 чэрвеня 1941 года. У той, здавалася б, самае звычайнае раніцу Брэсцкая крэпасць спала мірным сном. І неба было спакойным, чыстым і светлым. Кожнае разгалістае дрэва, блакітныя вады Заходняга Буга і Мухаўца дыхалі летам. Далёка разносілася меладычная салаўіная песня. І жыццё была такая бязвоблачная, як летняе неба, і светлая як гэта раніца. І надзеі людзей такія ж светлыя цягнуліся да шчасліваму будучыні.
Але раптам задрыжала зямля. І неба стала чырвоным. Чорнымі вестунамі смерці і страху паўсталі ў ім першыя бамбавікі. Прагрымелі першыя залпы снарадаў. Так пачалася вайна.
Страшнае было гэта абуджэнне: многія загінулі ў першыя секунды, не паспеўшы нават ўцяміць, што ж адбываецца вакол. Шквал гарматнага агню абрынуўся на Брэсцкую крэпасць.
Ворагі планавалі захапіць крэпасць да дванаццаці гадзін у першы ж дзень, але іх план не ажыццявіўся, яны не чакалі, што сутыкнуцца з лютым супрацівам. Ужо да зыходу дня фашысты страцілі больш за 300 чалавек. Ворагу давялося спыніць атаку і пачаць аблогу. З кожным днём ўдары іх снарадаў і бомбаў станавіліся ўсё мацней. Усё менш абаронцаў Брэсцкай крэпасці заставалася ў жывых. Не хапала патронаў, ежы і вады, якая цякла літаральна ў дзесяці метрах адсюль, але дабрацца да яе было проста немагчыма. Тыя, хто спрабаваў прабрацца ноччу да ракі, адразу ж гінулі ад варожых куль. У падвалах казематах салдаты ўзломвалі падлогі і капалі ямы, у якія прасочвалася вада. Яе залівалі ў кулямёты і аддавалі дзецям і тяжелораненым, астатнія героі жавалі пясок.
Немцаў сустракаў агонь з-пад руін. Абаронцы падрывалі сябе гранатамі разам з гітлераўцамі. Параненыя, ледзь жывыя чырвонаармейцы стралялі ва ворагаў да апошняга, пакуль хапала сіл. Брэсцкая крэпасць сплывала крывёю, але не здавалася.
Каля месяца доўжылася абарона Брэсцкай крэпасці. Столькі ж не сціхалі выбухі гранат і стрэлы. У жывых засталіся нямногія. Яе героі змагаліся да апошняга патрона.
Вечны агонь, палымяны ў крэпасці, асвятляе імёны герояў і яе абаронцаў. А на сцяне невядомым салдатам высечана: «Я паміраю, але не здаюся. Бывай, Радзіма!»
Яшчэ адзін мірны год прыйшоў у абпаленую вайной Цытадэль. Прыйшоў, як гімн міру, жыцця, вечнага абнаўлення зямлі і ніколі не меркнущей прыгажосці прыроды. І вечна будзе жыць і разносіцца па гэтых прасторах ціхі голас, поўны горычы і болю пра абаронцаў-герояў, пахаваных у руінах і ў попеле крэпасці.
Тысячы і тысячы людзей ідуць сюды, каб душой і сэрцам дакрануцца да яе гераічнай гісторыі. Ідуць, каб пакланіцца святой памяці тых, хто ў вогненныя дні 41-га непераадольнай сталёвы сцяной стаяў на шляху ворага, які паквапіўся на нашу Радзіму. Усё далей сыходзіць у гісторыю гэты час. Але не гасне ў яго імклівым руху подзвіг абаронцаў Брэсцкай крэпасці, незабыўнай старонкай які ўвайшоў у летапіс Вялікай Айчыннай вайны.
| 
