Сачыненне/рэферат на тэму "Жанчыны - Героі Вялікай Айчыннай: жанчыны-танкісты".
Чаму ў гады Вялікай Айчыннай адносна нармальна ўспрымаліся жанчыны ў любым родзе войскаў, але жанчына-танкіст лічылася, як нешта немагчымае? Па-першае, кіраванне танкам патрабавала немалых намаганняў - вельмі "тугія" рычагі (ды і педаль газу) не ўсім мужыкам паддаваліся. Але гэта не галоўнае - галоўнае па-другое. А па-другое гэта - у 1940-я ў танках не было ніякіх "ачышчальнікаў" паветра, таму падчас напружанага бою практычна няма чым было дыхаць - зноў жа, не кожны мужык вытрымліваў такую нагрузку.А бо трэба было не толькі аддыхацца - трэба было дакладна выконваць каманды камандзіра танка, самому арыентавацца ў абстаноўцы і прымаць рашэнні і г. д... Ёсць яшчэ і па-трэцяе, і чацвёртае, але і першых двух аргументаў дастаткова, каб пагадзіцца, што ў 1940-х жанчынам у танку было не месца. Але савецкія жанчыны-танкісты былі. Іх было не шмат, але яны былі і ваявалі не горш за мужчын-танкістаў.
Калі гаворка заходзіць пра жанчын-танкістаў, у першую чаргу ўсе ўспамінаюць імя Героя Савецкага Саюза механіцы-кіроўцу танка Т-34 Кастрычніцкую Марыю Васільеўну (16.08.1905 - 15.03.1944).
У канцы лета "страшнага" 41-га Марына Васільеўна атрымала паведамленне, што яе муж (камісар артполка) загінуў на фронце - забіты кулямётнай чаргой падчас спробы вывесці рэшткі палка з акружэння. Кастрычніцкая звярнулася ў ваенкамат з просьбай заклікаць яе ў войска. Але там жанчына атрымала катэгарычную адмову - ўзрост (амаль 36) + сур'ёзныя праблемы са здароўем. Тады Марыя прадала практычна ўсе свае рэчы, якія ў яе былі, і каштоўнасці і атрыманыя 50000 рублёў пералічыла на выраб танка Т-34.Акрамя таго, яна адправіла тэлеграму самому Сталіну з просьбай дазволіць ёй, жанчыне, адправіцца на фронт кіроўцам-механікам танка. Сталін задаволіў просьбу адважнай жанчыны і ў кастрычніку 1943 года ў адным з танкавых падраздзяленняў на перадавой з'явіўся "імянны" Т-34 ("Баявая сяброўка"), якім кіравала Марыя Кастрычніцкая...
18 студзеня 1944 года падчас чарговага бою "Баявую сяброўку" падбілі - з-за траплення снарада вылецеў адзін з тракаў і "спаўзла" вусень. Марыя спрабавала ліквідаваць "няспраўнасць" прама падчас бою і атрымала вельмі цяжкае раненне - асколак міны трапіў ёй прама ў вока. Доўга змагаліся ўрачы за жыццё адважнай танкистки - спачатку ў палявым шпіталі, затым у стацыянарным ў Смаленску. Аб стане здароўя Кастрычніцкай пастаянна спраўляліся з Крамля - Сталін прасіў трымаць яго ў курсе. Лекары зрабілі ўсё, што можна было зрабіць, але 15 сакавіка Марыя памерла...2 жніўня 1944 года Марыя Васільеўна Кастрычніцкая была ўдастоена звання Герой Савецкага Саюза (пасмяротна).
Але Кастрычніцкая была не адзінай танкісткай. Ім не далі Герояў, але гэта былі сапраўды жанчыны-героі:
- механік-кіроўца, а пасля цяжкага ранення ў нагу стралок-радыст Т-34 Бархатова Валянціна (23.02.1924 - 09.05.1944) - на фронце з лістапада 1942 года - загінула ў баі пры вызваленні Крыма;
- тэхнік-лейтэнант, камандзір імяннога цяжкага танка ІС-2 "Калыма", пабудаванага на ўласныя грошы, Бойка Аляксандра (20.05.1918 - 1996) - на фронце разам з мужам (Бойка Іван Фёдаравіч, які быў механікам-кіроўцам у экіпажы жонкі) з мая 1944 года;
- механік-вадзіцель Т-34 Грыбалёва Валянціна (1919 - 20.02.1945) - на фронце восені 1943 года - загінула ў баі ў Германіі;
- Кострикова Яўгена (1921-1975) - дачка Кірава ад першага шлюбу. На фронце практычна з першых дзён вайны - спачатку ў якасці санінструктара/военфельдшера танкавага палка (між іншым, у баях на Курскай дузе вынесла з поля бою 27 танкістаў ). З пачатку 1944 года, пасля паскораных курсаў перападрыхтоўкі пры Казанскім танкавым вучылішчы, камандзір танкавага ўзвода, а ў наступстве і танкавай роты;
- механік-вадзіцель танка Лагунова Марыя (04.06.1921 - 26.12.1995) - на фронце з чэрвеня па верасень 1943 года - 23 верасня 1943 года ў баі пад Кіевам атрымала цяжкія раненні (у шпіталі ёй былі ампутаваныя ногі + часткова была паралізаваная левая рука) і была демобилизована;
- механік-кіроўца лёгкіх танкаў Т-60 і Т-70 Петлюк Кацярына (15.11.1919 - 1998) - на фронце з ліпеня 1942 па красавік 1944 года;
- "легендарная" Аляксандра Рашчупкіна (01.05.1914 - 2010) - механік-вадзіцель Т-34. Чаму "легендарная"? Паколькі ёй адмаўлялі ў мабілізацыі, яна, коратка пастрыгшыся, пайшла служыць у армію, як мужчына - з вясны 1942 г. і аж да лютага 1945 года ўсе лічылі яе Аляксандрам Ращупкиным. Таямніца адкрылася, калі падчас бою танк Аляксандры быў падбіты, а яна цяжка параненая - вытащившие яе з танка баявыя таварышы падчас аказання першай дапамогі з здзіўленнем даведаліся, што адважны Сашка - жанчына...;
- Поршонок (Сотнікава) Вольга (1921- ...) - у арміі з 23 чэрвеня 1941 года. Пачынала службу кіроўцам санітарнай машыны, а ў 1943 годзе, пасля паскораных курсаў перападрыхтоўкі пры танкавым вучылішчы перасела на цяжкі танк ІС-122 (механік-кіроўца, камандзір танка, зам ком. танкавай роты).
- Самусенка Аляксандра (1922 - 05.03.1945). Пачынала вайну ў пяхоце, але затым дамаглася напрамкі ў танкавае вучылішча. У танкавых частках з кастрычніка 1941 года - у асноўным на пасадзе афіцэра сувязі танкавай брыгады. З лютага па сакавік 1945 года - намеснік камандзіра танкавага батальёна. Памерла ад ран, атрыманых у баі;
- камандзір танка Т-34 Ширяева (Бондар) Ніна (15.08.1922 - 13.04.2013). Вайну пачала лётчыцай - лётала на Па-2 (паветраная разведка СПА Масквы). Была зьбітая - з-за сур'ёзнага раненні ў нагу спісаны з авіяцыі. Дамаглася напрамкі ў танкавае вучылішча і з кастрычніка 1942 года да канца вайны была адважным камандзірам экіпажа танка Т-34;
- камандзір рамонтна-аднаўленчага палка пры танкавай дывізіі гвардыі маёр Людміла Калініна (26.08.1915 - 24.06.2014). Нягледзячы на тое, што Людміла асабіста ў баях не ўдзельнічала, танкісты лічылі яе адным з галоўных баявых памочнікаў - у гадзіны зацішша паміж баямі узначаленыя Калінінай падраздзялення ажыццяўлялі паскораны рамонт тэхнікі прама на перадавой і вельмі часта пашкоджаныя ў баі танкі літаральна праз пару гадзін зноў ішлі ў бой. Яе месца ў спісе танкисток Вялікай Айчыннай цалкам заслужанае.
| 
